วนิดา*
สองสัปดาห์หลังจากการเข่นฆ่าชีวิตบริสุทธิ์ในเหตุการณ์ 6 ตุลาคม 2519
วนิดา...ตัดสินใจร่วมขบวนพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย เข้าไปในป่าจังหวัดสงขลา
การเข้าป่าเป็นทางออกของคนจำนวนหนึ่งที่
เห็นว่าอุดมคติเป็นสิ่งที่ควรรักษาไว้
คนเหล่านั้นก็เช่นฝูงหิ่งห้อยน้อยที่ไม่อาจรวมพลังแสงสว่างทั้งหมดเข้าด้วยกันพอชี้ทางสังคม
จำต้องบินลี้เข้าป่า สถานที่เดียวที่เหลืออยู่สำหรับพวกเขา
วนิดาเล่าไว้ภายหลังว่า ชีวิตในป่านั้นยากเย็น ต้องทำทุกอย่างด้วยตนเอง
ตั้งแต่ตัดไม้สร้างกระท่อม หาบน้ำ ทำประปาภูเขา หุงข้าวด้วยฟืน ใช้ส้วมหลุม นอนเปล
ไปไหนมาไหนด้วยสองขา ตากแดดตากฝน เดินฝ่าดงทากดงเห็บ
เป็นเรื่องยากเข็ญสำหรับชาวกรุงที่ไม่เคยชินกับความลำบากเช่นนี้
วนิดาเกิดที่กรุงเทพฯ เมื่อเรียนชั้น ม. ศ. 5 ได้เข้าร่วมเดินขบวนในเหตุการณ์ 14 ต.ค. 2516 รับรู้ปัญหาของสังคมและการเมืองมาแต่นั้น
เธอเข้าร่วมสู้กับคนงานหญิงในโรงงานแห่งหนึ่ง และเริ่มเข้าใจความไม่เสมอภาคของคน
สี่ปีผ่านไป เช่นเดียวกับหิ่งห้อยอ่อนแสงจำนวนหนึ่ง
วนิดาออกจากป่าพร้อมอุดมคติในการต่อสู้ที่ถูกบดขยี้ แต่แสงประจำตัวที่อยากช่วยเหลือสังคมไม่จางหาย
เธอเรียนต่อจนจบและทำงาน แต่บางสิ่งในตัวบอกว่า
สิ่งที่เธอต้องการมิใช่สังคมแบบตัวใครตัวมัน หากเป็นอุดมคติแห่งภราดรภาพ
วนิดาเลือกเข้าทำงานกับเอ็นจีโอในด้านต่างๆ
ตั้งแต่การต่อต้านอาวุธนิวเคลียร์ การฟื้นฟูสิ่งแวดล้อม การแก้ปัญหาทรัพยากรธรรมชาติ เช่น ดิน น้ำ ป่า
และปัญหาจากการสร้างเขื่อน ช่วยชาวบ้านต่อสู้การเรียกร้องสิ่งที่ถูกชิงไป
ร่วมคัดค้านโครงการที่ชาวบ้านเชื่อว่าไม่ยุติธรรมต่อชีวิตของพวกเขา
หรือกระทบต่อการทำมาหากินที่อิงกับสายน้ำและธรรมชาติ
และร่วมก่อตั้งสมัชชาคนจนร่วมกับองค์กรชาวบ้านทั่วประเทศ
หิ่งห้อยเดือนตุลาเปล่งแสงน้อยนิด แต่ในความมืดมิดของท้องทุ่ง
มันส่องให้เห็นความจริงว่าท้องทุ่งนี้เต็มไปด้วยต้นหญ้าที่เหี่ยวแห้งและกำลังจะตาย
โลกนี้มิใช่สถานที่เหมาะสำหรับคนที่ยากไร้ คนด้อยโอกาส
คนที่ไร้เสียงพูด พวกเขาจะถูกเอาเปรียบเช่นนี้ไปอีกนานแสนนาน พวกเขาจะลืมตาอ้าปากได้
และก้าวพ้นวงจรอุบาทว์ ก็ด้วยมนุษยธรรมของเราทุกคนที่ยื่นมือช่วยเหลือเพื่อนร่วมมนุษย์
หรืออย่างน้อยที่สุดก็ไม่เอาเปรียบพวกเขา
แต่ในโลกที่มือใครยาวสาวได้สาวเอา ใครจะแยแส?
วิธีรักษาปกป้องแผ่นดินมิได้หมายถึงการจับอาวุธเข่นฆ่าศัตรูที่ยกทัพมาราวี
วนิดาเชื่อว่า การปกป้องพื้นที่ท้องถิ่นก็คือการปกป้องแผ่นดินเช่นกัน
แน่ละ การยืนหยัดต่อสู้ในเรื่องที่หลายคนมองว่าไร้สาระหรือเป็นไปไม่ได้
มิใช่เรื่องง่าย วนิดาพบว่าพวกเขากำลังต่อสู้อย่างโดดเดี่ยว เธอบอกว่า
ต้องเผชิญหน้ากับพลังของอำนาจและเงินตราในรูปต่างๆ เช่น การบิดเบือนข้อมูล การทำลายภาพลักษณ์ชาวบ้าน ไปจนถึงคดีฟ้องร้องที่ทับถมบนไหล่ของเธอ
แต่นั่นไม่ทำให้หิ่งห้อยตัวนี้อ่อนแสงลง
แม้จนขณะที่เธอป่วยหนักใกล้ตาย
ใจของเธอก็ยังคำนึงถึงงานที่ยังห่างไกลจากความจริง
วนิดาเขียนไว้ว่า...
ฉันคือหิ่งห้อย
ฉันจะเรืองแสงในยามที่ทุกสิ่งมืดมิด
ฉันจะบินว่อนฉวัดเฉวียน เฝ้าดูความเป็นไปของสรรพสิ่งอย่างเงียบสงบ
ฉันจะมีอุเบกขาในสิ่งที่พบเห็น จะไม่ยินดีหรือยินร้ายต่อทุกข์โศก
หรือรื่นรมย์ ฉันภาวนาขอให้ผู้คนที่ทนทุกข์และตัวฉัน
ได้หลุดพ้นจากโซ่ตรวนของกิเลสและเคราะห์กรรม ฉันภาวนาให้พ่อแม่
พี่น้องของฉัน หลานของฉัน เป็นเช่นหิ่งห้อย เรืองแสงร่วมกันบนหนทางธรรม
ฉันจะร่วมกับหิ่งห้อยนับล้านล้าน ทอแสงสร้างขวัญขึ้นแทนหมู่ดาว
คราเมื่อพระอาทิตย์ส่องแสงพราว หิ่งห้อยน้อยค่อยจากจร
....วันนี้พระอาทิตย์ยังไม่ได้ส่องแสงพราว ทว่าหิ่งห้อยตัวหนึ่งจากจรไปแล้ว
หิ่งห้อยนาม วนิดา ดับแสงไปเมื่อวันที่ 6 ธันวาคม 2550
อุดมคติของเธอและผองเพื่อนยังห่างไกลจากความจริง แต่แสงที่เธอร่วมเปล่งแม้จะแผ่วจาง
ก็ช่วยทำให้โลกไม่หม่นมืดเกินไปนัก
ในยุคที่เงินตราและอำนาจสามารถทำให้อุดมการณ์กลายพันธุ์
หาคนที่ยังยึดมั่นในอุดมคติและจุดยืนยากขึ้นทุกที
อำนาจอาจเปลี่ยนคนได้ แต่ไม่กับทุกคน ความมั่นคงในชีวิตอาจเปลี่ยนคนได้
แต่ไม่ใช่กับวนิดา
แต่เพราะโลกนี้ไม่เคยเป็นของคนที่ไร้เสียงพูด
เราจึงต้องสืบสานอุดมคติต่อจาก มหาตมะ คานธี, มาร์ติน ลูเธอร์ คิง ฯลฯ
ที่ต้องการเห็นโลกที่มีภราดรภาพ ความไม่เอาเปรียบกัน
และเพราะโลกนี้มีคนที่กล้าหาญน้อยเกินไป ที่กล้าลุกขึ้นยืนสู้กับอำนาจอยุติธรรม เราจึงต้อง
"ร่วมกับหิ่งห้อยนับล้านล้าน ทอแสงสร้างขวัญขึ้นแทนหมู่ดาว"
หมายเหตุ :
วนิดา ตันติวิทยาพิทักษ์
งานศพของ วนิดา ตันติวิทยาพิทักษ์ มีขึ้นที่วัดวชิรธรรมสาธิต สุขุมวิท
101/1 วันที่ 6-12 ธันวาคม 2550
วินทร์ เลียววาริณ
www.winbookclub.com
8 ธันวาคม 2550
